Nirvana: 34 χρόνια από την κυκλοφορία του «Nevermind»

Το «Nevermind» των Nirvana δεν ήταν απλώς ένα άλμπουμ – ήταν το σημείο μηδέν μιας αλλαγής που έκανε τις φασαριόζικες κιθάρες μέινστριμ και το grunge το σάουντρακ της δεκαετίας του ’90.

Το «Nevermind», το άλμπουμ των Nirvana που κυκλοφόρησε στις 26 Σεπτεμβρίου του 1991, ήταν ο δίσκος που άλλαξε πολλά στην παγκόσμια σκηνή της εποχής και στη μουσική βιομηχανία συνολικά.

Την προηγούμενη εβδομάδα, οι Σημειώσεις Ενός Μονομανούς είχαν ασχοληθεί με το «Singles», την ταινία του Κάμερον Κρόου, που βγήκε στους κινηματογράφους το 1992 και έφερε το grunge κοντά σ’ ένα ευρύτερο κοινό. Όμως το μουσικό αυτό ιδίωμα που γεννήθηκε στο Σιάτλ θα ήταν ένα απόλυτα περιθωριακό δημιούργημα μερικών δεκάδων σκληρών μεταπάνκηδων, αν δεν είχε κυκλοφορήσει ποτέ το «Nevermind» των Nirvana. Κυκλοφόρησε ένα χρόνο πριν από το «Singles» κι έφερε τα πάνω κάτω στη μουσική βιομηχανία αλλά και στη μουσική την ίδια.

Το «Nevermind» δεν ήρθε όμως από μια πρωτοεμφανιζόμενη μπάντα. Οι Nirvana είχαν δείξει με το «Bleach», που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1989, ότι ήταν διαφορετικοί από τον σωρό των καλών αλλά βαθύτατα underground σχημάτων του Σιάτλ. Ο δίσκος, αν και κόστισε μόλις 600 δολάρια για να ηχογραφηθεί, κατάφερε να πουλήσει περί τα 40.000 αντίτυπα, αριθμός τεράστιος για μια ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία όπως η Sub Pop.

Οι Nirvana, σε αντίθεση με όλα τα συγκροτήματα της πολιτείας της Ουάσινγκτον, κατάφερναν, χωρίς να χάνουν την πανκ ενέργεια και διατηρώντας τον σκληρό ήχο, να παρουσιάσουν τραγούδια που θα μπορούσαν να παιχτούν στο ραδιόφωνο, κι έτσι πλησίαζαν ένα πλατύτερο κοινό. Ο Κερτ Κομπέιν είχε ένα πολύ σπάνιο χάρισμα για τη σκηνή στην οποία ανήκε: μπορούσε να δημιουργεί μελωδίες, μπορούσε ακόμη περισσότερο να κάνει ποπ μουσική, διατηρώντας παράλληλα το σκληροπυρηνικό περίβλημα του πανκ.

Το τραγούδι που έπεισε τους πάντες για την υπόγεια ποπ φύση των Nirvana ήταν το «Sliver», που κυκλοφόρησε ως σινγκλ τον Σεπτέμβριο του 1990. Επιπλέον, οι Nirvana, ειδικά μετά την προσθήκη του Ντέιβ Γκρολ στα ντραμς έκαναν απίστευτα live, που ξεσήκωναν όλο και μεγαλύτερα ακροατήρια. Άρχισε να γίνεται φανερό ότι η μικρή ανεξάρτητη Sub Pop δεν θα μπορούσε να χειριστεί την επόμενη κυκλοφορία της μπάντας. Παράλληλα, οι μεγάλες εταιρείες είχαν αρχίσει να τους κυνηγούν, αλλά και οι ίδιοι οι Nirvana είχαν αρχίσει να καταλαβαίνουν ότι είχε έρθει η ώρα να αλλάξουν πίστα. Έτσι, υπογράφουν στην DGC, που είναι το νεανικής κατεύθυνσης sub label της Geffen.

Έχουν γραφτεί άπειρες λέξεις για το περιεχόμενο του «Nevermind», οπότε ας μην προσθέσουμε εδώ κι άλλες. Εκείνο όμως που θεωρώ σημαντικό σήμερα, 34 χρόνια μετά την κυκλοφορία του δίσκου αυτού, είναι να δούμε την επίδρασή του στη μουσική αλλά και στην ευρύτερη πραγματικότητα του καιρού του. Πριν από το «Nevermind», αν άνοιγε κανείς το MTV ή το ραδιόφωνο, δεν θα άκουγε καθόλου κιθάρες, ούτε εναλλακτικό ήχο, πόσο μάλλον ήχους με επιρροές από το πανκ. Αυτή η κυκλοφορία αποδεικνύει ότι ένας φασαριόζικος, αγριεμένος δίσκος μπορεί να τα καταφέρει όχι μόνο να παίξει στα μεγάλα ραδιόφωνα και τα παντοδύναμα κανάλια, όπως το MTV, αλλά και να πουλήσει πολύ, δηλαδή περί τα 30 εκατομμύρια αντίτυπα μέχρι σήμερα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το single «Smells Like Teen Spirit» γκρέμισε από την κορυφή των τσαρτς τον Μάικλ Τζάκσον. Σε αντίθεση με το γκλαμ μέταλ, που έπαιζαν σχήματα όπως οι Mötley Crüe και οι Poison, οι Nirvana, χωρίς να έχουν τίποτα το εξεζητημένο, τίποτα ψεύτικο και τίποτα εκτυφλωτικό, κερδίζουν με τα καρό πουκάμισα, τα τριμμένα τζιν και την αλήθεια τους τόσο την καλλιτεχνική αποδοχή όσο και την εμπορική επιτυχία.

Μετά το «Nevermind», οι δισκογραφικές εταιρείες ψάχνουν να υπογράψουν με συγκροτήματα από το Σιάτλ, αλλά και με κιθαριστικά εναλλακτικά συγκροτήματα ανεξαρτήτως καταγωγής, που να παίζουν με πάθος. Ο απόηχος των Nirvana διαπερνά τη δισκογραφική παραγωγή ολόκληρης της δεκαετίας του ’90.

Τέλος, κι αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό, το «Nevermind» αποδεικνύεται ότι δεν ήταν απλώς ένας δίσκος. Ήταν ένα ευρύτερο πολιτιστικό γεγονός που αφορούσε τη μουσική, τη μόδα, τις κοινωνικές στάσεις και την ιδεολογία, ένα γεγονός που διεμβόλισε το μέινστριμ και –πάνω απ’ όλα– συνέβαλε αποφασιστικά στη δημιουργία μιας νέας διακριτής νεανικής ταυτότητας.

Το «Nevermind» ήταν πιθανότατα το πιο σημαντικό άλμπουμ της δεκαετίας του ’90. Κι όσοι το ζήσαμε έντονα –στα πικάπ, στα ραδιόφωνα και στα περιοδικά εκείνης της εποχής– νιώθουμε πολύ τυχεροί που το ξέρουμε απ’ έξω…

athensvoice.gr